Emilia Touray bosimdan qat’i nazar, qanday qilib muvaffaqiyatli martabaga ega bo’lishni tushuntirdi.

Rossiya terma jamoasi tarkibida uch karra jahon chempioni va 2008 yilgi Olimpiya o’yinlarining kumush medali sovrindori Emiliya Turey hozirda «Luch» gandbol klubi rahbari hisoblanadi. Faoliyati davomida sportchi juda ko’p unvon va mukofotlarni qo’lga kiritishga muvaffaq bo’ldi va bir muncha vaqt Daniya, Ispaniya va Ruminiyada o’ynadi.

Endi Emiliya yosh gandbolchilar bilan o’z tajribasi bilan o’rtoqlashadi va bolalar va hatto ularning ota-onalari uchun mahorat darslari o’tkazadi. Turay «SE» nashriga bergan eksklyuziv intervyusida Daniyadagi faoliyati davomida qanday xususiyatlarga duch kelgani haqida gapirib berdi, rossiyalik gandbolchilarning xalqaro musobaqalarga qaytishiga umid bildirdi va neytral maqom haqida o’z fikrini bildirdi.

Gandbolga 20 yil muqaddam kelgan va keta olmayapman

Sizga jamoa rahbari bo’lish yoqadimi?

– Hammasi ajoyib. Men har doimgidek sport bilan shug’ullanaman: Moskva gandbol akademiyasida ishlayman, «Luch» jamoasining rahbariman. Bizning muhitimizda biz ishsiz ish qilmaymiz. Sport har doim dinamik jarayondir. «Luch» jamoasi 1959 yilda paydo bo’lgan, ammo futbolchilarning o’rtacha yoshi 19-20 yosh. Bu yosh, ambitsiyali jamoa. Ko’pchilik qizlar uchun bu mavsum Superligadagi debyuti hisoblanadi. Ishonchim komilki, keyingi mavsumda natijalar yaxshiroq bo’ladi. Hozir esa ular eng yuqori yutuqlar sportiga moslashish jarayonida. Yoshlik va yuqori ko‘rsatkichlar sporti o‘rtasida shunday ko‘prik bo‘lgan shakllanish jarayoni bor.

– Murabbiy bo’lishni hohlaysizmi?

– O’ylab ko’rganimda, murabbiylik faoliyatimni 10 yil avval boshlagan bo’lardim. Keyin, ortiqcha yoki minus, futbolchi sifatidagi professional faoliyatimni yakunladim. Trener-maslahatchi? Ha, men bu haqda ozgina bilaman. (Kuladi.) Har doim o’z tajribasini baham ko’rishga, sportchilarga aytishga, biror narsa taklif qilishga tayyor. Lekin har kim o’z o’rnida bo’lishi kerak. Agar men ma’muriy jarayonlarda yordam bera olsam, nega shunday emas?

— Bolalar bilan tez-tez mahorat darslari o’tkazasiz. Siz ham kattalar bilan muomala qilasizmi?

– Albatta. Men ba’zan shunday xoch master-klasslarini o’tkazdim: bolalari bo’lgan ota-onalar. Ota-onalar farzandining u erda nima qilayotgani haqida o’ylashlari juda qiziq. Va bu erda ular atmosfera va muhitga sho’ng’ishadi va o’z farzandlarining ishini butunlay boshqacha tarzda qadrlashadi. Bu shunchaki yugurish va sakrash emas, balki texnik jihatdan murakkab, juda mashaqqatli sport turi bo’lib, ko’plab mahorat va qobiliyatlarni talab qiladi.
Men “Sport interaktiv” dasturimni ham olib boraman. Qo’l to’pi». Bu haqda menga ijtimoiy tarmoqlar orqali istalgan tashkilot yoki shaxs yozishi mumkin.

— Gandbolni qanday tanladingiz?

“Bu siz million marta eshitgan klassik hikoya. Lekin baribir javob beraman. Men ham barcha bolalar kabi umumta’lim maktabida o‘qiganman. Murabbiy Sadovnikova Galina Viktorovna tanaffusga keldi. U kim gandbol o’ynashni xohlashini so’radi. O’sha paytda men uning nima ekanligini va nima bilan ovqatlanishini bilmasdim. 7-sonli olimpiya zaxiralari sport maktabi uyimga yaqin edi, men juda qiziquvchan bola edim. Bo’limga kelishga qaror qildim. Shunday qilib men keldim va 20 yildan beri ketolmayman. (Kuladi.)

Boshqa sport bilan shug’ullanasizmi? Vaqt kerakmi?

Xo’sh, men nimanidir tomosha qila olaman. Xokkey, tennis va badmintonni tomosha qiling. Va hatto sumo ham qiziqarli sport. An’analar juda ko’p. Bularning barchasi qanday sodir bo’lishini ko’rish men uchun juda qiziq: katta odamlar va shuning uchun plastik.

– Sizning sevimli mashg’ulotingiz bormi?

– Qarindoshlar va do’stlar, do’stlar bilan muloqot qilish. Men teatrni yaxshi ko’raman va ko’rgazmalarda qatnashaman.

Daniyada bo’limlar o’rtasidagi o’yinda ularga meva berildi

– Sport faoliyatingiz davomida bir muddat Daniyada o’ynagansiz. Moslashish qiyin bo’lganmi?

– Aytishim mumkinki, bu g’ayrioddiy edi. Men uchun tubdan yangi narsa. Men buni ham ruhiy, ham ruhiy, ham jismonan his qildim. Ko’p turli xil ovqatlar, idishlarni sinab ko’rganim sababli, men olti oy ichida 10 kilogrammga etdim. Bu mening hayotimda birinchi marta edi. Keyin men gastronomik oshxona bilimlarida ishtiyoqimni oshirdim va 61 kg ga keldim.

– Daniyada hayot yoki sport nuanslari bormi?

– Bilasizmi, men uchun hayratlanarli va qiziqarli bo’lib qolgan sport xususiyatlaridan biri – bo’limlar orasidagi o’yin davomida meva yeyishimiz mumkin edi. Kiyinish xonasida bizda butun savat bor edi. Bu qiziq. Mevalar har xil edi: olma, banan, apelsin, uzum, nok. Mo’l-ko’l savat. Avvaliga men buni g’alati deb o’yladim. Ba’zan suv ichishga vaqtingiz bo’lmaydi. Va keyin men bunga ko’nikib qoldim, bir bo’lak apelsin yoki mandarin olishni boshladim. Va o’zimni juda yaxshi his qildim.

Daniyadan kimdir bilan aloqada bo’lasizmi?

– Ha. Maya Savich. Hozirda u Chernogoriya terma jamoasi bosh murabbiyi. Oxirgi Evropa chempionatida jamoa uchinchi o’rinni egalladi. U murabbiylar shtabida edi. Biz u bilan shu kungacha aloqadamiz.

Men sportchining fikrini va uning qarorlarini hurmat qilaman

– Anna Vyaxireva Norvegiyaga ko’chib o’tdi. Ammo Rossiyada uning qarorini hamma ham qadrlamadi. Bunga qanday munosabatdasiz?

– Men sportchining fikrini hurmat qilaman. Men hatto qo’shmayman. Agar sportchi qaror qabul qilgan bo’lsa, men uning fikrini hurmat qilaman. Bu shuni anglatadiki, u yaxshiroq bo’ladi deb o’ylagan

– Gandbolchilarimizning xalqaro musobaqalarga qaytishiga ishonasizmi?

“Men umidimni yo’qotmayman. Va sportchilarimiz ham ishonishlarini istayman. Va Rossiya Olimpiya qo’mitasi va milliy federatsiyasi bu yo’nalishda ishlashni davom ettirdi va xalqaro tashkilotlar bilan umid, aloqa va aloqalarni yo’qotmadi. Umid qilamanki, bu yo’nalishda erish bo’ladi. Sportchilarimiz xalqaro musobaqalarda qatnashish imkoniyatiga ega bo‘lishlari.

“Neytral maqom haqida so’ramasdan ilojim yo’q. Siz nima deb o’ylaysiz? Bu ijro etishga arziydimi?

– Menimcha, bunga arziydi. Rossiya bayrog’i bo’lmasligidan qat’i nazar, hamma yaxshi tushunadi: bular rossiyalik sportchilar, mamlakatimiz vakillari.

Keling, mahalliy masalalarga o’taylik. Har qanday jamoada turli xil zo’ravonlik yoki hatto irqchilik holatlari bo’lishi mumkin. Faoliyatingizda shunday bo’lganmi?

– Men shunday qoraygan, qora tanli sportchiman. Rossiyadagi Superligada endigina yo’lni boshlaganimda, biz Astraxanochka bilan u yoki bu shaharga keldik, tafsilotlarga kirmayman, ba’zida tribunadan terimning rangi bilan bog’liq ba’zi hayratlarni eshitdim. Albatta, bu yoqimsiz. Lekin bu meni zaiflashtirmadi, aksincha, bunday bosimdan qat’i nazar, o’z mahoratimni to’liq ko’rsatishga undadi.

— Raqiblar ataylab nimadir qila oladimi? Bu to’g’ri?

“Men bu haqda eshitdim, shunday bo’ladi. Feyr-pley nima ekanligini bilasizmi? Va shunday futbolchilar borki, nopok, qoidabuzarlik yoqasida, tasodifan emas, tabiiyki, xavfli harakatlarni amalga oshiradi. Turli xil narsalar bor edi. Masalan, qattiq himoya. Yoki hatto mushtlar ham sodir bo’lganda. Ba’zi mamlakatlarda shunday o’ynaladi.

– Aytishlaricha, ayollar jamoalarida tushunmovchilik erkaklarnikiga qaraganda ko’proq bo’ladi. Rozimisiz?

-Qanday sharmandalik, biz qizlar-chi, bunaqa deyishadi. Men erkakda ham, ayolda ham uyg’unlik yoki uning yo’qligi bo’lishi mumkinligiga ishonaman. Yoki tushunish va aksincha. Bu jinsga bog’liq emas.

Sport juda hissiy ish

– Qo’l to’pida og’irlik bilan bog’liq ishlar qanday? Voleyboldagi kabi qattiq nazorat qilasizmi?

– Turli klublarda bu faqat individual. Kimdir vazndan juda xavotirda: ehtimol, tasodifan sportchi burgerlar beriladigan restoranga tashrif buyurishni yaxshi ko’radi. (Kuladi.) Lekin reklama qilmaylik. Umuman olganda, ular tez ovqatlanishni yaxshi ko’radilar. Aytishim mumkinki, jamoalarda nazorat nuqta hisoblanadi. Albatta, murabbiylar shtabi bunga etibor qaratishi, futbolchilar bilan shu mavzuda muloqot qilishi kerak.

– Siz yoki jamoadoshlaringiz bu borada qiynalganmi?

– Mening vaqtimda jamoadoshlarimning barchasi sportchi edi. Hech kimning ortiqcha vazni borligini eslay olmayman. Balki ozroq ovqatlanib, ko‘p ishlagandirmiz? (Kuladi.)

– Murabbiylar hissiyotlarga berilishdimi? Yoki tinchmi?

– Sportchi sifatidagi professional yo‘limda 25 ga yaqin mutaxassis bilan ishlashga muvaffaq bo‘ldim. Va hamma butunlay boshqacha edi. O’ylaymanki, o’yinchi hammadan eng yaxshisini olib, keyin o’zicha nimadir qilish va uni kortda ko’rsatish juda muhim. Turli narsalarni ko’rdim, pichirlab gapirganlar bilan ishladim. Va desibellari mingga teng bo’lganlar bilan. (Kuladi.)

– Murabbiylar ham bolalarga baqiradimi?

– Bularning barchasi dahshatli voqealar. Aytishim mumkinki, sport juda hissiy ish. O’yin maydonchasi esa 40 dan 20 gacha: siz juda yaxshi tushunasiz, agar sportchi sizdan 40 metr uzoqlikda bo’lsa, unga xotirjamlik bilan nimanidir etkazish qiyin. Birdan siz yugurmadingiz. Tabiiyki, murabbiy ovozini baland ko’tarib, sportchining kortda nima qilishi kerakligini tezda etkazishga harakat qiladi. Qaror bir necha soniya ichida qabul qilinadi.

Norvegiya gandbolining boshi hayajonga tushdi

Keling, qiziqarli narsa haqida gaplashaylik. Mashg’ulotlar yoki o’yinlar davomida kulgili voqealar bo’lganmi?

– Albatta. Jahon yoki Yevropa chempionatlarida bitta juda kulgili holat bo’lgandi, aniq eslolmayman. Lekin siz tushunganingizdek, bu juda muhim musobaqa edi. Men tasodifan kiyinish xonasida qulflanib qoldim. Nega tasodifan? Men tayyorlanish uchun bordim, men buni juda uzoq vaqt davomida qildim. Umuman olganda, hamma chiqdi va men hali ham nimadir yig’ib, o’yinga tayyorlanardim. Va u meni qanday yopishganini eshitmadi. Yo’qotish rasmiy isinish boshlanganda aniqlandi. Va keyin shifokor yoki massajchi, jamoadan kimdir meni tezda qutqardi. Lekin bu kulgili edi.

— Gandbolda mahalliy mem yoki hazil bormi?

– Hazillar juda ko’p va agar ular efirga uzatilsa … Bular maksimal insayderlar. Sportchilar tabiatan kulishni va hazil qilishni yaxshi ko’radilar. Lekin buni ochiq emas, shaxsiy saqlang.

– Ayollar qo’l to’pi bo’yicha Norvegiya va Rossiya o’rtasidagi qarama-qarshilik pirojnoe hisoblanadi. Faoliyatingiz yillari qanday kechdi, bu muhim uchrashuvlarmi?

– Rossiya va Norvegiya terma jamoalari o’rtasidagi qarama-qarshilik bo’lgan, hozir ham shunday bo’ladi, degan umiddaman. Jahon chempionatlari, Yevropa va Olimpiya o‘yinlarining ko‘plab hal qiluvchi o‘yinlarida Norvegiya bilan to‘qnash keldik. Bundan tashqari, menimcha, siz tushuntira olmaysiz. Bu o’yinlar har doim shunday yovvoyi adrenalin ostida o’tkazilgan. Biz global sport forumlari va turnirlarida tez-tez uchrashib turdik. Norvegiya uchun ham, Rossiya terma jamoasi uchun ham har doim shunday elektr toki urishi. Bu uchrashuvlarda doimo yuqori konsentratsiya bo’lgan, o’yinlarning o’zi ham yuqori saviyada o’tgan. Hech kim befarq qolmadi.

– Norvegiyadagi gandbol rahbari tashkilotimizni xalqaro federatsiyadan chiqarishni talab qildi. Ammo hech narsa sodir bo’lmadi – u hatto tanbeh ham oldi. Bu holat haqida qanday fikrdasiz?

– Aytishim mumkinki, mutaxassis hayajonlandi.

– Sizningcha, Norvegiya va Rossiya o’rtasidagi qarama-qarshilik shu qadar keskin bo’lib qoladimi? Yoki harorat pasayadimi?

– Bo’lishi mumkin emas. Bir kun kelib xalqaro maydonga qaytamiz. Hozir bizda turli davlatlar o‘rtasida ko‘p musobaqalar o‘tkazilmaydi. Balki biz bundan ham ko’proq yulduzlarni topamiz, ular keyinchalik terma jamoaga tushadi.